MANASTIR LEPAVINA - SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA

Iz redakcije: pitanje misionarenja je jedno od najsloženijih i najvažnijih pitanja. S istorijom misije je nerazdvojno povezan veliki broj najrazličitijih stereotipnih i polumitoloških priča, koje neki vole da iskoriste za kritiku Crkve. Ovo pitanje stoji i pred svakim vernikom: da li treba propovedati, kako, kome, kako treba da izgleda propoved? Nadamo se da će rad na istoriji misionarenja profesora Sveto-Tihonovskog Bogoslovskog univerziteta Andreja Borisoviča Jefimova, biti koristan svima onima koji žele da pronadju odgovore na ova pitanja.

“Misija” (od latinske reči missio – poruka) na grčkom zvuči kao sveštenoapostolstvo. Hristova Crkva se naziva apostolskom i misija predstavlja jednu od osnovnih oblika njenog služenja, kada živi blagodatni organizam Crkve dolazi u dodir sa neprosvećenim svetom. Božanska Liturgija počinje vozglasom: “Blagosloveno Carstvo Oca i Sina i Svetoga Duha…”. Mi živimo u Carstvu Božijem – u Crkvi. Gospod govori Svojim učenicima: “Mir ostavljam vam, mir Moj dajem vam” (Jn. 14, 27). Taj blagodatni Božiji Mir, kojim i u kojem živi Crkva, dolazi u dodir sa neprosvećenim svetom, koji nije primio spasonosnu Božiju blagodat. “I vidjelo se svijetli u tami, i tama ga ne obuze” (Jn. 1, 5) – svetlost Hristove Svete Saborne i Apostolske Crkve svetli u tami, u ovom svetu. I ta oblast, gde se susreću svetlost i neprosvećeni svet i jeste polje delatnosti misije.

Bogoslovlje misije je pozvano da otkrije tajnu sveštenoapostolstva, tajnu širenja blagodatne svetlosti u neprosvećenom svetu. Zbog toga je potrebno dati predstavu o svetu koji se spašava i prosvećuje Božijom blagodaću. Treba opisati čoveka i to kako on Božijom blagodaću postaje član Crkve, živi i organizuje svoj život u odnosu na Boga, druge ljude i svet. Neophodno je objasniti kako čovek može kao lik i podobije Božije da bude Božiji saradnik u Njegovom blagodatnom prosvećenju drugog čoveka. Potrebno je otkriti tajne granica Crkve i odnosa Crkve i sveta. I tada se na osnovu pravoslavne antropologije, ekleziologije i soteriologije otkriva tajna sveštenoapostolstva, i nastaje misiologija, bogoslovlje misije.

Misionarenje počinje od tog načina koji nam je dao Hristos – načina propovedi, načina Njegovog služenja u toku sve tri godine. Tom Obrazu (Načinu) su se upodobljavali apostoli, pronoseći blagu vest o Carstvu Božijem. Gospod je pripremao apostole na služenje, šaljući ih na propoved po dvojicu i darujući im blagodatnu silu pronošenja blage vesti i isceljenja (Lk. 10, 1-9). Njima su dati i savršeni obrazi dobrog Samarjanina (Lk.25-37) i dobrog pastira, koji polaže dušu svoju za ovce svoje (Jn. 10, 1-16). Ovozemaljsko služenje Gospoda se završavalo Njegovim rečima, upućenim apostolima, Crkvi, nama: “Idite, i naučite sve narode, krsteći ih u Ime Oca i Sina i Svetoga Duha …I Ja sam s vama u sve dane do svršetka veka” (Mt. 28, 19).
Punoća blagodatnog života Crkve počinje Pedesetnicom (Dela 2). I ovde se projavljuje punoća služenja Crkve, kada običnim rečima apostola Pavla blagodat Duha Svetoga otvara srca onih koji ih slušaju i prisajedinjuje ih Crkvi. Tada su još bili objavljeni osnovni principi misionarenja.

- propoved blage jevandjelske vesti treba da bude pristupačna, jasna; tajne Carstva Božijeg treba da se prenose na načine koji su razumljivi onima koji ih slušaju;
- propovednik je samo Božiji saradnik u delu prosvećenja i spasenja neprosvećenog čoveka. Propovednik samo pomaže čoveku koji ga sluša da otvori srce za primanje blagodati Duha Svetoga;
- propovedati treba na maternjem jeziku – na Pedesetnicu je svako čuo reči apostola Pavla, na njegovom maternjem jeziku;
- misionarenje je – na kraju krajeva uvek ekzorcizam, isterivanje zlih duhova. Svetlost pritešnjuje tamu, boreći se sa knezom tame – djavolom i isteruje ga iz čovekove duše. Setimo se reči F.M.Dostojevskog: “U svetu se djavo s Bogom bori, a polje bitke su – ljudska srca” (i). To nije borba protiv tela i krvi, i apostol je kao i njegov Učitelj spreman da položi svoj život za svoju pastvu. Život svakog apostola i misionara nam daje mnogobrojne primere takve duhovne borbe i Hristove pobede. Setimo se samo reči prepodobnog starca Siluana Atonskog: “Moliti se za svet znači krv prolivati” (ii).

“Tako da se svijetli vaše vidjelo pred ljudima, da vide vaša dobra djela, i slave Oca vašega Koji je na Nebesima” (Mt. 5, 16) – primer ličnog blagočestivog života predstavlja osnovu misionarskog služenja i obavezu svakog hrišćanina. Na toj osnovi su mirjani apostoli.

Umesno je navesti jedan primer. 1910 godine su se na misionarskom eparhijskom skupu u Taškentu sreli poznati hodza i protestantski pastor. Pastor je pročitao hodzi propoved na Maslinskoj Gori i upitao ga: “Je li dobro?” – “Veoma dobro”, - odgovorio je hodza. – “A zbog čega se vi ne obraćate Hristu?” – “Mi se ne obraćamo Hristu zato što vi ne živite po Njegovim zapovestima”, - odgovorio je hodza.



- delu sveštenoapostolstva služe dobrotvorne i druge forme socijalnog služenja, kao i rad u obrazovnim i kulturnim sferama. Sveti Nikolaj Japanski je to iskazao sledećim rečima: “U početku treba zadobiti ljubav i uvažavanje, a potom ljudima pronositi Reč Božiju”. Katolici i protestanti su nakupili ogromno iskustvo sličnog služenja. Apostol Pavle kaže o tome: “Svima sam bio sve da kakogod spasem koga” (1 Kor. 9, 22). Ovaj zavet prvovrhovnog apostola je veoma dobro znao da ovaploti sveti Inokentije (Venijaminov). On je na Božiji priziv prešao hiljade kilometara sa porodicom i naselio se u zemunici na ostrvu Unalaška u blizini Aljaske medju aleutima. On je učio aleute drvodeljskom zanatu, stolarstvu, povrtarstvu, kovača, časovničara, a potom je sastavio azbuku, preveo Sveto Pismo i Bogosluženje na aleutski jezik i učio decu i odrasle prema knjigama koje je sam sastavio. Morao je da obilazi svoju pastvu (oko 20 Aleutskih ostrva) često sam po okeanu u većem čamcu, štitio ih je od samovolje činovnika i trgovaca, učio ih je da love morske foke ali tako da se njihov broj ne smanji, lečio ih je itd.

Nije čudo što su ti obični ljudi s dečijim poverenjem i ljubavlju odgovorili na podvig njegove ljubavi i kroz deset godina posle početka misije u tim mestima nije postojao nijedan čovek koji nije primio pravoslavlje.
- princip, koji je poznat svakom misionaru: s krštenjem tek počinje duhovni put, put prosvećenja. Upravo tako ga je formulisao i sveti Inokentije (Venijaminov), i sveti Nikolaj Japanski, i arhimandrit Makarije (Gluharev) i mnogi drugi. Krštenjem se postavlja novi kamen u temelj, na kome predstoji izgradnja hrama Duha Svetoga.


Sveti German Aljaski

- poslednji uslov uspeha propovedi je nenasilno širenje hrišćanstva, pošto nasilje oduzima slobodu i gasi ljubav. U Pravoslavlju, a posebno ruskom, nikada nije bilo nasilne prinude za primanje hrišćanstva. Postojalo je prvenstvo u izobru sluga i vlastelina, partnera u trgovini ili vodjenju poslova, mogla su postojati neprijateljska ili vojna dejstva koja su imala različite motive, pa tako i religiozne, ali nikada nije bilo krstaških vojnih pohoda s ciljem masovnog preobraćenja u Pravoslavlje. I ako je sveti Stefan Permski išao sam ili sa najbliskijim učenicima da (ruši idole i kumire) i seče brezu, ipak je išao nenaoružan kod naoružanih mnogobožaca. To isto se dešavalo u Povoložju sa Tatarima i Baškirima u Sibiru i čak ni teški ratovi na Kavkazu nisu doveli do nasilnog krštavanja lokalnih naroda.

Postojale su olakšice za one koji su se krstili, bilo je oslobadjanja od poreza, ali nasilja nije bilo. Politika nenasilja se ogleda u celoj istoriji Ruske Crkve i ruske države, i može biti prosledjena po instrukcijama i odlukama kao državnim, tako i crkvenim na različitim nivoima crkvene i državne vlasti. Jedini javni izuzetak, koji potvrdjuje opšte pravilo je instrukcija Petra I Tobolskom mitropolitu sa preporukom da se ne ustručava upotrebe nasilnih mera da krsti narode Sibira (iii). Posle Petra I vlada je ponovo sastavljala instrukcije o nedopustivosti prinude na krštenje. Karakteristično je naprimer da su u katoličkoj misiji pri manastiru u Kaliforniji prema sećanjima putnika u prvoj polovini XIX veka Indijce držali kao radničko roblje i u toku noći ih zatvarali u barakama (iv). Tamo su se vodile diskusije o tome da li su Indijci nastali od Adama ili od djavola.

Svaki hrišćanin nosi u svet radost Blage Vesti, radost udela u Hristovom Vaskrsenju, pobedi, koja je pobedila svet. I ta radost dodira ljubavi Božije, koju on deli sa drugima, postaje neiscrpni izvor radosti u Duhu Svetom. Jer usta govore od viška srca. Svedoci te blagodatne radosti su bili apostoli i sva pokoljenja hrišćana. Jer je Pravoslavlje – radost, radost i radost.

Prirodno stanje zdravog živog organizma Crkve je rast (napredovanje). To napredovanje u svoj mnogoobraznosti formi izučava istorija misije. Ruska Crkva tokom hiljada godina prosvećuje narode Ruske imperije kao i one van njenih oblasti i skupila je ogromno iskustvo u toj oblasti. To nije povezano samo s time što je teritorija imperije zauzimala oko šestinu kopna, niti sa raznolikošću naroda i malih etničkih grupa (više od 130), koji su naseljavali te zemlje (v). Cela istorija Rusije, počevši od svetog kneza Vladimira se može posmatrati kao borba za pravoslavnu državnost. Ideja saveza Crkve i Države u rešavanju svih pitanja našeg ovozemaljskog života je postala nacionalna ideja ruskog naroda. Iskustvo istorije simfonije Crkve i države u Rusiji je jedinstven. Ruska imperija je tokom mnogih vekova bila glavni, a povremeno i jedini oslonac pravoslavlja, I njeno rušenje 1917 godine je označilo postepeno rušenje i ostalih manjih “pravoslavnih svetova”.


Sveti German Aljaski

Ruski narodi, koji su primili pravoslavlje od Vizantije i ideju pravoslavne države, primili su i Hristov zavet – ići na kraj Zemlje sa propovedi hrišćanstva. Ono što nije uvek uspevalo Vizantiji, uspelo je Rusiji i Ruskoj Crkvi tokom decenija. Uspelo joj je da stvori i sačuva pravoslavnu imperiju, u čiji sastav su ulazili delimično ili potpuno neprosvećeni narodi i postepeno ih je prosvećivala pravoslavnom verom. Uspelo joj je da u inostranstvu pri ambasadama gradi crkve i centre pravoslavnog prosvećenja. Ponekad su napred išli pravoslavni misionari, zadobijajući ljubav i uvažavanje, a zatim bi počinjala da deluje diplomatska misija. Tako se u Pekingu kroz duhovnu misiju ostvarilo i diplomatsko predstavništvo do 1863 godine, dok se nije pojavilo rusko predstavništvo. Ulogu duhovne misije u prosvećenju i istoriji Aljaske, Amerike i Japana je teško oceniti.

U istoriji ruskog misionarstva su prosijali mnogi podvižnici, sveti, koji su poslužili Crkvi i narodima, koji su naselili našu Otadzbinu. Njihovim podvizima se sejalo i uzgajalo seme pravoslavne vere, i na tom tlu su se podizali ruski narodi, ruska državnost, ruska kultura i ekonomija; ceo život je prožiman duhom pravoslavne vere. Na temelju pravoslavlja su se izgradjivali odnosi medju različitim narodima, koji su naselili Rusiju, pa tako i sa onima koji su se pridržavali magometanstva, budizma ili paganstva. Hiljadugodišnje iskustvo veropropovedničkog podviga u najrazličitijim uslovima, duhovništva i mirjana, aristokratije, vladara i običnih ljudi, učenih bogoslova i prostih seljaka ostaje danas umnogome neizvesno i kao posledica toga netraženo. Nema nijedne potpune monografije iz istorije ruske misije, sem male brošure prote E.Smirnova iz 1904 godine (vi).

Istorija ruskog veropropovedništva počinje s podvizima svetih ravnoapostolnih Olge i Vladimira i Krštenjem Rusije. Ruska državnost i kultura su napredovali i učvršćivali se zajedno sa Pravoslavljem. Hrišćanstvo se širilo po gradovima, iz gradova rekama po selima, i najintenzivnije – zajedno sa monaštvom. Ta etapa monaške ili manastirske kolonizacije Rusije je bila dovoljno duga. Za njom je nastupio period uspostavljanja i učvršćenja Ruskog pravoslavnog carstva, kada je misionarenje bilo priznato u svojstvu jednog od najvažnijih pravaca državne politike. Sa završetkom tatarsko-mongolskog ropstva povezano je širenje države i privodjenje hrišćanstvu raznih plemena Severa, naroda Povoložja. Po meri proširenja granica pojavljivali su se zadaci veropropovedništva u Sibiru, u Južnim i Zapadnim oblastima. Teškoće crkvenog života sinodalnog perioda nisu mogle a da se ne odraze na veropropovedništvo, medjutim istovremeno su postavljane osnove celog misionarskog rada Crkve: podvizima sveštenoapostolstva su prosijali sveti Inokentije Irkutski, sveti Jovan i Filotej Tobolski, sveti German Aljaski, sveti Filaret i Inokentije, mitropoliti moskovski, sveti Nikolaj Japanski i mnogi drugi. Tada s bile osnovane unutrašnje i spoljne misije, izgradjen je sistem pripreme misionarskih kadrova, nastale su naučne misionarske škole i dr. Procvat misionarenja je trajao od druge polovine XIX – početka XX veka, do prvog svetskog rata. Tome je doprinelo Pravoslavno Misionarsko društvo formirano 1870 godine, koje je objedinjavalo zdrave snage pravoslavne Rusije u delu pomoći veropropovedništva. Tih godina je bilo postignuto veoma mnogo, ali su se povećavale i rušilačke pojave.



Sablazni kao zamena za moralne vrednosti zapovedjene od strane Hrista antihrišćanskim parolama “slobode, jednakosti i bratstva” dolazile su u Rusiju sa Zapada i tokom dugog perioda uništavale pravoslavnu veru u narodu, pravoslavni način narodnog života, pravoslavnu državnost. Ti rušilački pokreti su se periodično pojavljivali u svim društvenim slojevima u različitim oblicima skoro do ustanka dekabrista i delatnosti terorističkih organizacija. Antihrišćanski totalitarizam (pa tako i u demokratskom obliku) je u Rusiju dolazio sa Zapada, gde su pokušaji anticrkvene revolucije potresali Evropu tokom nekoliko vekova. Početkom XX veka je mali broj ruskog naroda živeo u Crkvi i Crkvom, sablazni su nalazile svoje tle i ukorenjivale se. Kao rezultat toga u vreme velikih iskušenja koja su umnogome povezana sa teškoćama rata narod nije istrajao u veri, duhovne osnove su se pokazale nedovoljno čvrste, i pravoslavna imperija je pala.

Rušenje Ruske imperije i preuzimanje vlasti od strane komunističkih organizacija je bilo praćeno uspostavljanjem u istoriji nevidjenog totalitarnog ateističkog režima i progonima pravoslavlja, počevši od 1917 godine. Totalitarnom uništenju su bili podvrgnuti ne samo verujući hrišćani, već i hrišćanski način života, hrišćanka porodica, hrišćanska moralnost, hrišćanska kultura. Duhovništvo, monaštvo, inteligentni pravoslavni ili obični verujući ljudi su ubijani ili progonjeni u logorima ili dalekim deportacijama. Kao rezultat gonjenja praktično su u potpunosti poginula tri pokoljenja vernika Crkve i pravoslavne porodice i inteligentni sveštenici koji su ostali živi su bili pravi izuzetak.

Ruska Crkva se pretvorila u Crkvu iza rešetaka, u Crkvu ćutanja. Ali suprotstavljanje Ruske Crkve ateističkom totalitarizmu je uvek imalo misionarski aspekt. Njeno ćutanje u sovjetskom periodu je povremeno u liku njenih najboljih članova bivalo veoma glasno. Sedamdesetih godina je ideološki pritisak u Rusiji počeo da slabi, pošto su se viši partijski krugovi bavili sticanjem materijalnih dobara. Rušenje sovjetskog totalitarnog režima se desilo na miran način, ali pod tim istim parolama “slobode, jednakosti i bratstva”. Sovjetska nomenklatura je upisujući se u sistem zapadnog sveta, pri čemu u svojstvu njegovih najbogatijih ljudi, predložila narodu umesto komunističke ideologije ideje potrošačkog društva: sticanje materijalnih dobara i razvrat.

Kao rezultat toga duboka duhovno-moralna kriza je zahvatila sve oblasti našeg društva. Duhovna pustoš je počela da se nadopunjuje pseudoduhovnim zamenama, kojima se služe desetine hiljada ruskih i pridošlih sektaša i propovednika. Medju omladinom vladaju podele – jedni se odaju razvratu, kultu nasilja, sticanju materijalnih dobara, skoro do otvorenog služenja satani radi života po strastima. Drugi traže duhovnost koju nisu u stanju da odrede zbog apsolutnog neiskustva po tom pitanju i postaju plen svemogućih sekti. I samo mali deo njih prilazi Pravoslavlju i Crkvi.

Karakteristično je da se talas antihrišćanskog totalitarizma proširio po celom svetu. Postojali su pokušaji uspostavljanja antihrišćanskih totalitarnih režima kako u Evropi, tako i u Americi i u Aziji.
Rušenje Ruske imperije je bila katastrofa za čitavo pravoslavlje i dovelo je do rušenja drugih “malih” pravoslavnih svetova (u Bugarskoj, Rumuniji i dr.). Šezdesetih godina je večina pravoslavnih hrišćana u celom svetu bila u stanju pritešnjenosti ili gonjenja. Oni su se svuda suočavali sa izazovom njima neprijateljske kulture. Kao rezultat uništenja manastira i duhovnih škola bile su podrivene osnove izvora blagočestivosti i duhovnog prejemstva. Ta situacija je bila zamišljena kao pravoslavlje u “posthrišćanskom svetu”.

Suprotstavljanje “posthrišćanskom” savremenom svetu beskonačnih podvala, je javno ili ilegalno postojalo i u katoličkom svetu. Otvorenost katoličanstva za sekularni svet i sekularnu kulturu objavljena na Drugom Vatikanskom Saboru (1962-1965) je dovela do katastrofe – otpadništva od Crkve mnogih mirjana i duhovništva u raznim zapadnim zemljama. Taj opit katoličanstva i pokušaja analognih odnosa sa savremenim svetom uglavnom konzervativnijeg pravoslavlja su takodje bili smišljeni kao samoubistveni.

XX vek je istovremeno – vek duhovne misije ruske emigracije. Kao rezultat rušenja Ruske imperije oko tri miliona ljudi su se našli van Otadzbine. Izbeglice, prinudjene da se bore za goli opstanak, su bile nosioci pravoslavne ruske kulture i pravoslavne vere. Ako se uzmu u obzir pogodne okolnosti (naprimer u gradu Harbinu, Parizu tridesetih godina) brzo su nastajale pravoslavne zajednice, gradile su se crkve, organizovale su se ruske škole itd. Istovremeno Rusi su po celom svetu “čak do kraja zemlje” pronosili veliku rusku pravoslavnu kulturu. U Evropi, Americi, Aziji, susrećući se sa paganstvom, katoličanstvom ili protestantizmom, Rusi su svedočili dubinu i uzvišenost pravoslavne vere. Istovremeno, zahvaljujući dijaspori koja se rasejala po celom svetu, završeno je sa ilegalom “pravoslavnih svetova” i pravoslavne zajednice su postavljene na videlo celom svetu. Tako se ostvarivala velika duhovna misija ruske emigracije.
Ceo posthrišćanski Zapad “čak do kraja Zemlje” je danas upoznat sa Pravoslavljem, ali da li se možemo nadati da bi bar jedan od naroda bio spreman da primi hrišćanstvo i udje u Pravoslavnu Crkvu, kako je to bilo još u XIX veku? Ovde je krajnje važno iskustvo Pravoslavlja u Americi. Kao rezultat nastajanja mnogobrojnih novih pravoslavnih parohija i njihovog objedinjavanja u okviru pravoslavne eparhije Ruske Crkve, koja je ojačala početkom XX veka pri episkopu Tihonu (Belavinu) (potom Patrijarhu Moskovskom i cele Rusije), pojavila se nova autokefalna crkva – Američka (1970). Nastanak Američke crkve, kao i Japanske (1970) je postala nova etapa u misionarskom životu celog Pravoslavlja.



Jedan od glavnih problema života Američke crkve je problem medjusobnih odnosa pravoslavlja i sekularne američke pseudohrišćanske kulture. Stvar je u tome što je ekletična, “sintetička” savremena kultura u značajnoj meri orijetisana na paganstvo, pretenduje na celog čoveka ne ostavljajući mu slobodu izbora – danas su zapadni način života i zapadno vidjenje sveta previše daleko otišli od hrišćanskog.

U Rusiji je spoljna situacija znatno beznadežnija. Pošto su se u XX veku Amerika, Azija i Evropa obogatile stotinama pravoslavnih parohija, Rusija se pretvorila u duhovnu pustinju. U celom Sibiru je ostalo samo nekoliko aktivnih crkava. Duhovne škole su čas potpuno zabranjivane, čas dozvoljavane, a zatim su ponovo podvrgnute propasti u vreme “hruščevskih” gonjenja.

U čemu je razlika izmedju života Pravoslavne Crkve u Rusiji i na slobodnom Zapadu? Glavna razlika je u okolnosti što je sredinom XX veka Zapad uglavnom odbacio veru i život po veri, život u Crkvi. Kod nas se samo deo naroda sablaznio i odstupio od Hrista. Drugi deo naroda nije odstupio od vere i Crkve u epohi nevidjenih gonjenja i postradao je za Hrista. Danas je teško opisati detalje te herojske istorije gonjenja, iako je mnogo toga poznato i većina svedoka su još živi. Broj postradalih za veru iznosi stotine hiljada a možda i miliona ljudi. Veliki broj ruskih novomučenika nas danas zastupa pred Bogom i priziva nas na propovedanje vere. I zato nema osnova za objedinjavanje duhovne pustinje Zapada sa posttotalitarnom gladju za duhovnošću u Rusiji. O mogućnosti duhovne obnove svedoće i prvi plodovi posttotalitarnog veropropovedanja, izgradnja crkava, organizovanje duhovnih škola, obnavljanje pravoslavnih izdavaštva, manastira i mnogo toga drugog. Za nas je danas najvažnije pronalaženje korena u mučeničkom podvigu za Hrista naših otaca i dedova. Ako se to desi, otvoriće se i putevi Božijeg Promisla, koji vode obnavljanju pravoslavne Rusije, tog jedinstvenog “pravoslavnog sveta”, koji živi idealima svetosti, koji stremi ka svetosti, i u tom smislu - svetoj Rusiji.

U istražnim spisima episkopa Arsenija (Žadanovskog) (na saslušanju 28 maja 1937 godine) streljanog na Butovskom poligonu u Podmoskovlju 1937 godine (na tom poligonu su svake noći streljali stotine ljudi) postoje sledeći redovi: “Pravoslavna crkva se u današnje vreme nalazi u veoma teškom položaju … Pravoslavna crkva je više puta preživela gonjenja i ponovo se obnavljala, tako i u današnje vreme, koje Crkva preživljava pri sovjetskoj vlasti, treba da se promeni: crkve će biti obnovljene, i ponovo će se otvoriti manastiri, narod će svrgnuti sovjetsku vlast, a zemljom će upravljati samo verujući Rusi, odani Pravoslavnoj Crkvi” (vii).

Danas nastupa vreme duhovne obnove Rusije, koje su predvideli mnogi naši sveti. I glavni zadatak je to evharistijsko obnavljanje pravoslavnih parohija, na koje se neprekidno skreće pažnja društvu. I danas svaki manastir, svaka parohija teži da bude taj pravednik bez koga ne opstaje nijedno selo, nijedan grad, a tim pre država.

Obnavljanje bogoslužbenog života i ulazak u blagodatni evharistijski život Crkve, u Carstvo Božije čini svakog ocrkovljenog hrišćanina potpunim svedokom Carstva Božijeg, koje ga stavlja u redove misionara. Veropropovedništvo životom, koje takodje po meri oblagodaćenja postaje evharistično na svim životnim putevima je danas osnovni oblik misionarenja, jer je zbog umnoženja bezzakonja smanjeno verovanje rečima. Evharističnost života predstavlja takodje sticanje blagodatne ljubavi prema svetu koji strada i mnogostradalnom ruskom narodu. I ta ljubav ne raslabljuje hrišćane, već im daje duhovnu opreznost koja im omogućava da savladaju jednu od osnovnih teškoća savremenog života – suprotnosti pravoslavnog i savremenog sekularnog vidjenja sveta.

Duboko ocrkovljenje naroda, porodice, odrastanje dece u hrišćanskim porodicama i u crkvi, vaspitavanje i obrazovanje omladine, učešće dece, mladih i odraslih u aktivnom parohijskom životu omogućava da se pokažu oni koji su danas sposobni za misionarsko služenje. Božiji narod treba sam iz svoje sredine da da misionare, koji streme podvigu sveštenoapostolstva. Priprema za služenje je s jedne strane duhovno uzrastanje, a s druge obrazovanje i sticanje navika, iskustva, pa tako i iskustva učešća u životu crkve (bogoslužbenom i vanbogoslužbenom) i iskustva opštenja sa ljudima.
Veropropovedništvo je uvek više okrenuto ka srcu nego ka umu. “Ali da bi se delovalo na srce, treba govoriti od srca: usta govore od viška srca. I zbog toga onaj ko je ispunjen verom i ljubavlju može da ima usta i premudrost, kojoj se ne mogu protiviti srca onih koji slušaju propoved, i koja ukazuje kako, gde i šta govoriti …” (sveti Inokentije (Venijaminov)) (viii).

Danas već počinje formiranje centara duhovnog prosvećenja – misionarskih centara, čiji rad ima uticaj na sve slojeve stanovništva. Postepeno počinje organizacija dobrotvornog rada paralelno sa misionarskim za stare, decu, invalide, u bolnicama, zatvorima, u dečijim domovima itd. Sazrelo je vreme izgradnje pravoslavnog misionarskog društva u cilju konsolidacije svih zdravih snaga za spasenje i prosvećenje ruskog naroda. Neophodna je takodje organizacija suprotstavljanja propagandi duhovno-moralnog izopačenja, ograničavanje delatnosti pseudoduhovnih i totalitarnih sekti, katoličanstva, protestantizma, magometanstva i budizma u sredini s pravoslavnim duhovnim korenima.

Pravoslavna ekleziologija sadrži u sebi mogućnosti opredeljenja osnovnih misionarskih principa, obaveza, ciljeva i sredstava. U osnovi pravoslavnog pristupa je upravo evharistijsko shvatanje Crkve. Crkva je kao Telo Hristovo svedok i misija okrenuta stradalnom svetu i čoveku. Centar života i slovesnog služenja Crkve je – Evharistija, koja predstavlja aktualizaciju Carstva Božijeg, koje dolazi u sili, odnosno služenje Samoga Isusa Hrista, “Koji nije odstupio …sve čineći, dok nas na nebo uzneo jesi i Carstvo Svoje darovao jesi nastupajuće…”. Evharistija predstavlja izvor i snagu istinskog hrišćanskog svedočenja. Ona i jeste savršeni način sveštenoapostolstva i zastupništva i beskrvna žrtva za sve i za svja … I rešenja svih teških pitanja savremenog svedočenja traže se danas unutar žive evharistijske crkvene svesti, usmerenog ka očekivanom Hristovom Dolasku u sili i slavi …

(i) Dostojevski F.M. Braća Karamazovi.
(ii) Prepodobni Siluan Atonski. -
(iii) 1706 godine je car Petar I izdao ukaz: “Sibirskom mitropolitu Filoteju da ide u svu zemlju volgulsku i ostjacku, i medju Tatare i Tunguze i Jakute, i gde nadje njihove idole i bezzakonite njihove stanove sve da spali, i da njih Vogule i Ostjake Božijom pomoću i svojim naporima privodi u Hristovu veru” (Pogl.; Poseljanin E. Ruska Crkva I ruski podvižnici XVIII veka – SPb, 1905. – s.151).
(iv) Etnografska zapažanja ruskih mornara, putnika, diplomata i naučnika u Kaliforniji početkom i sredinom XIX veka// Ruska Amerika. – M.: Misao, 1994. – s.278.
(v) Prema podacima prvog sveukupnog popisa stanovništva Ruske imperije 1897 godine u etničkom sastavu je bilo 196 naroda, pri čemu je udeo ruskog stanovništva bio 44.3%.
(vi) Smirnov E. prot. Osvrt istorijskog razvoja i savremenog stanja ruske pravoslavne misije. – SPb., 1904 – s.91.
(vii) Svete Tihi. Život i rad episkopa Serpuhovskog Arsenija (Žadanovskog) T.3. – M., 2002 – s.42.
(viii) Osvrt na život i apostolski rad Inokentija mitropolita Moskovskog – Njujork 1990. – s.150-151.