MANASTIR LEPAVINA - SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA

A+ A-

Pokrenuta nova serija časopisa Karlovačke mitropolijeRuvarčev „Arhiv”

Pre 94 godine u prve četiri sveske uneta prvorazredna istorijska građa iz karlovačkog Patrijaršijsko-mitropolijskog arhiva

NOVI SAD – U Svečanoj sali Bogoslovije „Sveti Arsenije” u Sremskim Karlovcima za danas u podne zakazan je jedan po mnogo čemu istorijski događaj: predstavljanje prvog broja nove serije časopisa „Arhiv za istoriju Srpske pravoslavne Karlovačke mitropolije”, koji je od 1911. do 1914. godine uređivao slavni istoričar i protojerej Dimitrije Ruvarac. Početkom Prvog svetskog rata, 1914. godine, časopis je prestao da izlazi, ali je do tada, u četiri knjige, Ruvarac uneo prvorazrednu istorijsku građu iz Patrijaršijsko-mitropolijskog arhiva u Sremskim Karlovcima i Patrijaršijske biblioteke. On je, zabeležili su hroničari tog vremena, a ističe i sadašnje uredništvo novog serijala „Arhiva”, sve to izneo iz istorijskog mraka i „na svoj, svojeobrazan način, istinoljubivo, borbeno, često plemićkim tonom propratio svojim komentarima”. Sličan posao Ruvarac je imao i u „Srpskom Sionu”, bogateći srpsku istoriografiju izvornim podacima i kritičkom interpretacijom, revizijom olako donošenih sudova zasnovanih na tankoj arhivalnoj podlozi i ne uvek proveravanoj tradiciji.

Ruvarčev „Arhiv” je tako velike vrednosti da nas obavezuje ne samo na nezaborav, nego i na nastavljanje onoga što je njime ostvarivano, a to je, po našem mišljenju, obnavljanje „Arhiva” kao publikacije Naučno-memorijalnog centra „Patrijarh Josif Rajačić”, za izvornu građu u novoj seriji, u tradiciji koju je Ruvarac trasirao, a u duhu savremene metodologije i prakse, koje nameće vreme u kojem istorijsku nauku treba braniti od nasrtljive, površne publicistike, senzacionalizma, preteranog sociologizovanja, stranačkog politizovanja, nacionalnog nihilizma i samopotcenjivanja, kaže se, između ostalog, u uvodnoj reči uredništva.

Ko je bio Dimitrije Ruvarac, osnivač „Arhiva”?

U prvom broju novopokrenute serije, o njemu piše akademik Dejan Medaković. Iako se Dimitrije Ruvarac među svim srpskim istoričarima ističe velikim delom i značajnim prilozima za bolje poznavanje srpske duhovne, kulturne i političke prošlosti – kaže Medaković – još uvek nedostaje tačnija istoriografska ocena njegovog rada. Ruvarac je odrastao u senci rođenog brata Jovana Ilariona, kasnije arhimandrita grgeteškog i čuvenog srpskog istoričara. Medaković Ruvarca ubraja u rodonačelnike koji su među prvima shvatili koje su se bitne promene desile u 18. i 19. veku u životu prekosavskih Srba. Veći deo dugog i plodnog stvaralačkog opusa on je ostvario u Sremskim Karlovcima, kamo ga je septembra 1899. godine pozvao patrijarh Georgije Branković poveravajući mu Upravu srpske manastirske štamparije, a istovremeno i mesto bibliotekara patrijaršijske biblioteke, podrazumevajući i rad u mitropolijskom arhivu. Branković Ruvarcu poverava 1. januara 1903. godine i uređivanje bogoslovskog lista „Srpski Sion” koji je izlazio sve do septembra 1907. godine. Zanimljivo je da je sa mesta urednika „Srpskog Siona” smenjen u septembru 1907, posle smrti svog zaštitnika patrijarha Brankovića, a iste te godine je, kao žestok i borbeni protivnik moćne grupe radikala u tadašnjem Saborskom odboru, ušao u dnevno-političke rasprave sa njima. Ishod sukoba je bio po Ruvarca nepovoljan. Sve to štetilo je njegovom istraživačkom i naučnom radu, ali ga novi patrijarh Lukijan Bogdanović ipak u martu 1911. godine ponovo postavlja za bibliotekara Patrijaršijske biblioteke.

Ruvarac je objavio u „Arhivu” i „Srpskom Sionu” mnoge izuzetno važne tekstove za istraživače kasnije srpske istoriografije, a kada je sa trećom sveskom „Arhiva” zastao zbog izbijanja Prvog svetskog rata, osetivši da je dužan svojim čitaocima – četvrtu svesku, za novembar i decembar 1914. godine, objavljuje tek 1923. i tom prilikom se i oprašta od svojih čitalaca.

„Svojim zalaganjem u javnom životu Srba u Austro-Ugarskoj, a kasnije u Kraljevini Jugoslaviji, Ruvarac je nastavio da se bori za naučnu istinu, da osvetljava i proučava sva razdoblja srpskog ulaska u novu baroknu civilizaciju”, piše Medaković.

Ponovno pokretanje Ruvarčevog „Arhiva” daje nam priliku, kaže Medaković, da se zamislimo koliko je veliki propust što je tako važno glasilo naše istorije, uopšte ugašeno i kakva je šteta od ovakvog postupka.

U karlovačkoj Bogosloviji o prvom broju nove serije „Arhiva” danas će govoriti i predsednik Naučno-memorijalnog centra „Patrijarh Josif Rajačić” Petar Rajačić, episkop Vasilije, akademik Slavko Gavrilović i sekretar uredništva dr Drago Njegovan.



Danica Radović
objavljeno u Politici za 13.12.2006.

A+ A-